Sztuka bonsai powstała w Chinach, gdzie artyści zaczęli tworzyć miniaturowe krajobrazy już dwa tysiące lat temu. Dzięki buddyjskim mnichom umiejętność formowania drzew w doniczkach zawędrowała do Japonii. O sztuce tej rozmawiamy z mistrzem bonsai Bartoszem Warwasem.
Nazwa „bonsai” została stworzona przez mieszkańców Kraju Kwitnącej Wiśni i pochodzi od słów „bon”, czyli misa, doniczka i „sai” – drzewo.
Edyta Brzozowska: Co to właściwie jest bonsai?
Bartosz Warwas: Najogólniej sztuka bonsai polega na miniaturyzacji drzew lub krzewów w taki sposób, aby przypominały one potężne drzewa rosnące w naturze.
Jest wiele definicji bonsai, ale ja mam własną. To drzewo lub krzew, które jest artystyczną idealizacją starego, pięknego drzewa. Taka roślina rośnie dla nas w odpowiedniej doniczce, z którą tworzy nierozerwalną całość. Uważam, że tak naprawdę każdy może stworzyć indywidualną definicję tej sztuki i każda będzie poprawna. Niektórzy wolą inspirować się japońskimi, niektórzy chińskimi drzewami, dla jeszcze innych inspiracją jest cała matka natura. Wspólnym celem jest stworzenie drzewa, tyle że miniaturowego. A jednocześnie takiego, które wygląda na majestatyczne, w pełni dojrzałe, wręcz stare.
Miniaturyzowanie drzew można porównać do tworzenia dzieł sztuki?
Oczywiście. Przecież słynni malarze, tacy jak Rembrandt, van Gogh czy Dali, używając tych samych farb i płócien, namalowaliby na ten sam temat trzy różne obrazy. Podobnie jest z bonsai. Każdy autor tworzy dzieło własnego pomysłu, bo różnie interpretuje to samo drzewo. Dlatego nadaje mu inną formę, zastosuje wybrane przez siebie zasady kompozycji, narzuci styl.
Sztuka bonsai ma różne style?
Ściśle mówiąc, odmienne style formowania drzewek. To między innymi styl literacki, który polega na odrzuceniu wszystkich zasad sztuki bonsai obowiązujących w innych stylach. Styl wyprostowany, regularny polega na tym, że drzewko ma pionowy pień zharmonizowany z gałęziami. Z kolei w stylu ukształtowanym przez wiatr drzewko pochylane jest w jedną stronę, jakby kształtował je wiatr. W innym, miotlastym, konary wyrastają z pnia i tworzą kształt podobny do miotły. Jest jeszcze styl kaskadowy, kiedy drzewka wyglądają, jakby zwieszały się z ustępów skalnych oraz wiele innych. Laikom drzewka bonsai będą wydawały się podobne, ale znawcy sztuki natychmiast rozpoznają subtelne niuanse.
Może zainteresuje Cię: Kocha szkło i potrafi naprawiać szklane przedmioty
Czego bonsai może nauczyć ludzi?
Sztuka bonsai może być świetnym sposobem na wyciszenie, a także na obcowanie z naturą i pięknem. Uczy przede wszystkim cierpliwości. Jedną z roślin formuję od 20 lat, prowadzę ją do dziś. Niektórzy się dziwią, gdy im opowiadam, że mam i starsze, bo nawet stuletnie.
Jak to możliwe?
Po prostu, materiał do bonsai biorę ze starego drzewa, na przykład z sosny, która rośnie od dziesiątków lat. Z niej powstaje moja miniatura, nadaję jej nowe życie, ale wieku nie liczę od zera. W bonsai żadne drzewko nigdy nie jest skończone, choć aby je pięknie uformować, trzeba poczekać od trzech do pięciu lat. Dlatego ta sztuka nadaje się dla ludzi wytrwałych, cierpliwych i zdyscyplinowanych.
